Travma çoğu zaman yalnızca ruhsal bir yara gibi algılanır. Oysa aslında travma, bedenimizde de çok derin izler bırakır. Danışanlarla çalışırken bunu sık sık gözlemliyorum; yaşanan olay geride kalsa bile, bedende ve sinir sisteminde o izler hâlâ canlı kalabiliyor. Son yıllarda yapılan araştırmalar da bunu doğruluyor: Travma, beynin yapısını ve işleyişini kalıcı şekilde etkileyebiliyor.   Beyindeki Değişimler Travmatik bir deneyim sırasında beynimiz “hayatta kalma” moduna geçer. Özellikle üç bölge bu süreçte ön plana çıkar:   Amigdala: Tehlikeyi algılayan ve korku tepkilerini yöneten merkez. Travma sonrasında amigdala aşırı aktif hale gelir. Bu yüzden kişi sürekli tetikte hisseder, en küçük uyarana bile büyük bir tehlikeymiş gibi tepki verebilir. Hipokampus: Hafızadan sorumlu olan bu bölge, travmadan sonra küçülme eğilimi gösterir. Bu durum, anıların parçalı ve düzensiz hatırlanmasına yol açar. Travmatik anılar çoğu zaman bu yüzden “birdenbire geri gelen görüntüler” şeklinde ortaya çıkar. Prefrontal Korteks: Duyguları düzenleme ve mantıklı düşünmeyle ilgili bu bölge, travma sonrası zayıflar. Kişinin duygularını kontrol etmekte zorlanması, aslında bu değişimin bir yansımasıdır. Yapılan beyin görüntüleme çalışmaları, travma geçiren kişilerde bu üç yapı arasındaki dengenin bozulduğunu net şekilde gösteriyor.   Sinir Sisteminin Tepkisi Travma, yalnızca beyinde değil, otonom sinir sisteminde de iz bırakır. “Savaş ya da kaç” tepkisini yöneten sempatik sistem, travmadan sonra sürekli devrede kalabilir. Bu da kalp çarpıntısı, kas gerginliği, uykusuzluk gibi bedensel şikâyetlere yol açar. Bazı kişilerde ise tam tersi bir tepki görülür: donakalma. Bu durumda parasempatik sistem baskınlaşır ve kişi adeta bedeni kilitlenmiş gibi hisseder. Son araştırmalar, donakalma tepkisinin sanıldığından çok daha yaygın olduğunu ortaya koyuyor.   Travma ve Genler Bilim insanları, travmanın yalnızca beynin yapısını değil, genlerin işleyiş biçimini de etkileyebileceğini keşfetti. Epigenetik çalışmalar, stresle ilgili genlerin travmadan sonra farklı çalışmaya başladığını ve bu değişimlerin sonraki nesillere bile aktarılabileceğini söylüyor. Yani travma yalnızca bireysel değil, kuşaklar arası bir miras da bırakabiliyor.   İyileşme Mümkün mü? Travmanın bedende bıraktığı izler ağır olsa da iyileşme kesinlikle mümkün. Beyin plastisitesi sayesinde yeni bağlantılar kurulabiliyor. EMDR, somatik deneyimleme veya travma odaklı bilişsel terapi gibi yöntemler, beynin bu dengesiz işleyişini düzenleyebiliyor. Ayrıca nefes egzersizleri, yoga, mindfulness gibi pratikler sinir sistemini sakinleştirmede oldukça etkili.   Sonuç olarak Travma, sadece zihinsel bir yara değildir; beynimizi, sinir sistemimizi ve hatta genlerimizi etkileyen derin bir deneyimdir. Ancak araştırmalar bize şunu gösteriyor: Bu izler kalıcı olmak zorunda değil. Doğru destek ve terapi yöntemleriyle sinir sistemimiz yeniden dengeye kavuşabilir, bedenimiz iyileşme kapasitesini harekete geçirebilir.